جستارنامه فرهنگ و هنر اسلامی (فارسی - انگلیسی)
Journal of Islamic Art and Culture (En - Fa)

:: مقاله مرتبط با : دوره اول-شماره پنجم-پاییز1401

Islamic wisdom and art in poetry (with emphasis on Timurid and Safavid period poetry)




نویسندگان :
محمد اعظم زاده1، هنگامه شاهقلی دستگردی2،
1- استادیار گروه صنایع دستی و پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری دانشگاه مازندران(مسئول)1، دانشجوی کارشناسی ارشد صنایع دستی، دانشگاه مازندران، دانشکده هنر و معماری2
تعداد صفحات : 24
چکیده :

هنر اسلامی، هنری نیست که فقط به مسائل مذهبی اسلام مرتبط باشد. اصطلاح «اسلامی» نه تنها به مذهب بلکه به فرهنگ غنی و متنوع مردمان سرزمین‎هایی که آیین اسلام در آن رواج دارد اشاره می‎کند. حکمت هنر اسلامی حقیقتی است از صور گوناگون عالم هستی که حقیقت وجود این صورتها در قالب نگارگری، خوشنویسی و ....به منصه ظهور می‎رسد. هنری که از ذات وجود انسان پاک سرشت بر می‎خیزد و هر چه هنرمند بیشتر به تهذیب نفس و وجود خود بپردازد هنرش بیشتر بر لوح و ضمیر انسان‎ها تأثیر می‎گذارد و ماندگارتر است. ایران مهد فرهنگ، هنر و تمدن است از این رو هنرهایی که با ادیبات، شعر و کتابت ارتباط دارد در دوران مختلف تاریخی به کامل‎ترین و عمیق‎ترین وجه آن شکل می‎گیرد. هنر کتاب‎آرایی و تزئین نوشته‎ها از دیر باز در ایران رواج داشته است. قرآن‎ها و نسخ ادبی و علمی فراوانی از دوران مختلف نشان‎دهنده همین موضوع است. تشعیر یکی از هنرهایی است که به طور اخص در کتاب‎آرایی کاربرد دارد و برای آرایش و زیباتر کردن کتاب‎ها و آثار ادبی و مقدس به کار می‎رود. تشعیر اصطلاح و روشی در تذهیب و نقاشی ایرانی یا نگارگری است که در آن آرایش کتاب یا قطعات خط و مینیاتور و مرقعات استفاده می‏شود. در واقع تشعیر نوعی تزئین نسخ خطی است که در حاشیه نسخ یا مرقعات، معمولاً با یک یا دو و حتی با سه رنگ طلا انجام می‌گیرد. در این پژوهش بر آنیم که با مطالعه و بررسی تشعیر در دو دوره تیموری و صفوی به ارتباط حکمت و هنر اسلامی با این هنر ارزشمند بپردازیم. پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی صورت گرفته و در پی آن است که به این پرسش ویژه پاسخ دهد که «ارتباط حکمت با هنر تشعیر چگونه است و بر اساس چه منطقی می‎توان این هنر را هنر حکمی برشمرد؟»



چکیده انگلیسی :

Islamic art is not an art that is only related to the religious issues of Islam. The term "Islamic" refers not only to the religion but also to the rich and diverse culture of the people of the lands where Islam is prevalent. The wisdom of Islamic art is a truth of the various forms of the universe that the truth of the existence of these forms comes to the fore in the form of painting, calligraphy, etc. Art that arises from the essence of pure human existence, and the more an artist refines his soul and existence, the more his art affects people's hearts and minds and is more lasting. Iran is the cradle of culture, art and civilization, therefore the arts related to literature, poetry and writing are formed in the most complete and profound way in different historical eras. The art of arranging books and decorating writings has been popular in Iran for a long time. Qurans and many literary and scientific manuscripts from different eras show this issue. Poetry is one of the arts that is especially used in book design and is used to decorate and beautify books and literary and sacred works. Tashir is a term and a method in Iranian gilding and painting or painting, which is used in the arrangement of books or pieces of calligraphy, miniatures, and patches. In fact, Tashir is a type of manuscript decoration that is done on the margins of the manuscripts, usually with one or two or even three colors of gold. In this research, we intend to study and examine poetry in the two Timurid and Safavid periods, and discuss the relationship between Islamic wisdom and art with this valuable art. The research has been carried out in a descriptive and analytical way and aims to answer this special question: "What is the relationship between wisdom and the art of poetry, and based on what logic can this art be considered a judgmental art?"



موضوع : مقاله علمی پژوهشی - فرهنگ و هنر اسلامی(پژوهش در فرهنگ و هنر، هنر اسلامی، فلسفه هنر
کلمات کلیدی : حکمت اسلامی، هنر اسلامی، کتاب‎آرایی، نگارگری، تشعیر
کلمات کلیدی انگلیسی: Islamic wisdom, Islamic art, book design, painting, poetry
مراجع :
[1] هراتی، محمدمهدی، کمال‏آفرینی‏های بهزاد پس از بهزاد، کتاب ماه هنر، آذر و دی 1382، صص 60-58. [2] دهخدا، علی اکبر. 1374. لغتنامه دهخدا، جلد 6؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران،ص 8047 [3] طباطبایی، سید محمدحسین. 1382. ت‍ف‍س‍ی‍ر ال‍م‍ی‍زان، ت‍رج‍م‍ه سید م‍ح‍م‍دب‍اق‍ر م‍وس‍وی ه‍م‍دان‍ی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، [4] صدرالمتألهین، 1378، الاسفار الاربعه، دارالاحیاء التراث. ص 124 [5] تولستوی، لئو. 1364. هنر چیست؟، مترجم: کاوه دهگان، تهران: امیرکبیر، ص57 و 76 [6] جی‌گریس، ویلیام.1363. ادبیات و بازتاب آن، مترجم: بهروز غریب نژاد، تهران: سیما، ص۱۵. [7] ملاصدرا، محمد، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، ج 2، قم: مصطفوی، ص 35. [8] مصطفوی، نفیسه، مشخصات هنر حکمی در حکمت متعالیه، 1399،پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 1/ 83، پاییز و زمستان، ص 181- 201. [9]شرایدر، بل.1375. سبک استعلایی در سینما، ترجمه محمد گذرآبادی، تهران: فارابی، ص 7 [10] نصر، سید حسین. 1375. هنر و معنویت اسلامی، ترجمة رحیم قاسمیان، تهران: دفتر مطالعات دینی هنر، ص 18 - 178 [11] اعوانی، رضا. 1375. حکمت و هنر معنوی، تهران: انتشارات گروس، ص 361- 359 [12] پاکباز، رویین، .1389 . نقاشی ایران از دیروز تا امروز، تهران: انتشارات زرین و سیمین، ص 165 [13] یاوری، حسین. 1386. تجلی نور در هنرهای سنتی، تهران: سوره مهر، ص 120. [14] مجرد تاکستانی، اردشیر .1376.مبانی نقاشی ایران، تهران: یساولی، ص 15-12. [15]کنبای، شیلا.1381. نگارگری ایرانی، ترجمه: مهناز شایسته فر، تهران: مؤسسه مطالعات هنر اسلامی، صص 45-81. [16] جعفریان، رسول. 1377.تاریخ ایران اسلامی، تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه، ص 124 [17] اشرفی، محمد مهدی. 1388. از بهزاد تا رضا عباسی؛ سیر تکاملی مینیاتور در سده دهم و اوایل سده یازدهم هجری. مترجم: نسترن زندی. تهران: فرهنگستان هنر، ص 43. [18] حسینی تربیتی، ابوطالب . 1342. تزوکات تیموری، تهران: اسدی. ص 77 [19] کاووسی، ولی الله . 1386. تیغ و تنبور (هنر دوره تیموریان به روایت متون)، چاپ اول، تهران: فرهنگستان هنر، ص 355، ص61، ص 307، ص 204 و ص 306 [20] Titley, Norah M. (1984). persian miniature painting and its influence on the art of turkey and india. london: the british library, p: 255, 225, [21] ابهام پوپ و دیگران. 1387. سیر و صور نقاشی ایران، تهران: مولی، ص 225 و ص 2261- 2260 [22] آژند، یعقوب. 1368. حروفیان و بیداد تیموریان، کیهان فرهنگی ـ هنری، ص 69. [23] لسترج، گای. 1386. جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ترجمه محمود عرفان، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ص 269. [24] هروی، سیف بن محمد سیفی. 1381. تاریخ تحولات سیاسی و فرهنگی دوره تیموریان، تهران: سمت، ص 310 [25] یزدی، شرف الدین علی (1336)، ظفرنامه تیموری، تهران: امیرکبیر، ص 79. [26] جرجی زیدان. 1386. تاریخ تمدن اسلامی، ترجمه و نگارش علی جواهر کلام، تهران: امیرکبیر، ص 286 [27]سودآور، ابوالعلا، (1380)، هنر دربارهای ایران، ترجمه: ناهید محمد شمیرانی، تهران: کارنگ ، ص 121- 180 [28] دوازده امامی، زهره و بانکی زاده، زهرا (1392)، تحلیل و تطبیق صفحه آرایی در دو نگاره از شاهنامه بایسنقری و شاهنامه [طهماسبی، دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، شماره نوزدهم، پاییز و زمستان ، صص 95 تا 110. [29]مایل هروی، نجیب. (1371). کتاب‎آرایی در تمدن اسلامی، تهران: انتشارات آستان قدس رضوی، ص 301 و ص 302 [30] آژند، یعقوب، (1387)، مکتب نگارگری هرات، تهران: فرهنگستان هنر، ص 73 و 255 و 278 [31] نوروزی، فائزه، عرب زاده، جمال و اسکندری، ایرج. (1397)، گونه شناسی تطبیقی تشعیر نگاره های خمسه نظامی تهماسبی، فصلنامه هنرهای صناعی اسلامی، سال سوم، شماره 1، پائیز و زمستان 1397، صص 84-71 [32] آژند، یعقوب، (1387)، مکتب نگارگری اصفهان، تهران: فرهنگستان هنر، 53 تا 55 [33] کارچیا، جیان روبرتو. 1376. هنر صفوی، زند و قاجار، ترجمه یعقوب آژند، تهران: مولی، ص 3و 77-78 [34] شایسته‎فر، مهناز. 1382. آثار زندگی در نگارگری بهزاد، کتاب ماه هنر (63و 64) خانه کتاب، 85- 74 [35] دیماند، س. موریس. 1365. راهنمای صنایع اسلامی. ترجمه عبدالله فریار، تهران، ص 84-85 [36] بینون و دیگران. 1376. سیر تاریخ نقاشی ایران، ترجمه محمد ایرانمنش، تهران: امیرکبیر، ص 294. [37] بلخاری، حسن. 1392. فلسفه هنر اسلامی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ص 9. (Kaempfer, 1684: 118-12) [38]
تعداد بازدید از مقاله : 241
تعداد دانلود فایل : 106

تصویر جلد


سایر شماره ها

دوره اول - شماره پنجم (پاییز 1401) دوره اول - شماره چهارم (پاییز 1401) دور چهارم - شماره اول (تابستان 1403) دوره اول - شماره سوم (پاییز 1401) دوره اول - شماره دوم (پاییز 1401) دوره اول - شماره اول (پاییز 1401) دوره دوم - شماره اول (تابستان 1402) دوره سوم - شماره اول (زمستان 1402)

مقالات پر بازدید